Gümrük ve Ticaret Bakanlığının, uzun süredir üzerinde çalıştığı Yeni Tüketici Yasa Taslağı, tüketiciler lehine ‘devrim’ niteliğinde değişiklikler öngörüyor.

Gümrük ve Ticaret Bakanı Hayati Yazıcı, yasa taslağının Bakanlar Kurulu’nda imzaya açıldığını belirtirken, Haziran ayında yasalaşmasını beklediklerini söyledi. 9 Kısım 87 maddeden oluşan taslak yasalaşırsa, 23 tane de uygulama yönetmeliği çıkacak.

Yeni yasa taslağından dikkat çeken başlıklar şöyle:

Yeni yasa, sadece özel sektör tarafından verilen mal ve hizmetleri değil; kamu tarafından verilen mal ve hizmetleri de kapsıyor. Dolayısıyla 500 bin konut üreten TOKİ de yasanın kapsamına giriyor. Böylece vatandaş aldığı TOKİ konutunun duvarı çatlarsa, çatışı akarsa ‘ayıplı’ mal sayarak iade edebilecek.

İlk 6 ay içinde ortaya çıkan ayıplarda, malın ayıplı olmadığını satıcı ispatlayacak. Ayıp, ağır kusur veya hile ile gizlenmişse zaman aşımı olmayacak.

Malın ayıplı çıkması durumunda tüketici; Sözleşmeden dönme, ayıp oranında satış bedelinden indirim isteme, ücretsiz onarım, satılanın ayıpsız misli ile değiştirilmesini isteme haklarından birisini kullanabilecek.

Son yıllarda en fazla rastlanan durumlardan olan sıfır araçlarda ortaya çıkan ‘ayıplar’ da yeni yasayla tüketici lehine giderilecek. Bir ürünün satışından itibaren 6 ay içinde ‘ayıp’ ortaya çıkarsa tüketici bunu iade edebilecek. Ürünün ‘ayıplı satılmadığının’ ispatı satıcıya ait olacak. Yani araba satıcısı, ‘bu kullanım hatasıdır’ iddiasını ispatlamakla yükümlü olacak. Aksi takdirde tüketiciye yeni bir araba vermek zorunda kalacak.

Yasanın en dikkat çekici düzenlemelerinden birini de elektrik, su, telefon, doğalgaz, internet, şifreli yayın gibi her türlü abonelikle ilgili düzenlemeler oluşturuyor. Buna göre vatandaş, belirsiz süreli veya süresi 1 yıldan uzun olan abonelik sözleşmelerini istediği zaman, herhangi bir gerekçe göstermeden ve ceza ödemeden feshedebilecek. Süresi 1 yıldan az sözleşmelerde ise satıcı veya hizmet sağlayıcı, sözleşme koşullarında değişiklik yaparsa, tüketici sözleşmeyi tek taraflı feshedebilecek.

Tüketici sözleşmelerinde, konut kredileri dahil olmak üzere, vatandaş borçlandığı toplam miktarı önceden ödeyebileceği gibi, vadesi gelmemiş bir ya da birden çok taksit ödemesinde de bulunabilecek. Her iki durumda da satıcı veya hizmet sağlayıcı faiz ve komisyonlarda, indirim yapmak zorunda olacak.

Ancak konut kredilerinde tüketiciden erken ödeme tazminatı talep edilebilecek. Erken ödeme tazminatı gerekli faiz indirimi yapılarak hesaplanan ve tüketici tarafından konut finansmanı kuruluşuna erken ödenen tutarın yüzde ikisini geçemeyecek. Oranların değişken olarak belirlenmesi halinde tüketiciden erken ödeme tazminatı talep edilemeyecek.

Kamuoyunun maketten satış olarak bildiği ön ödemeli konut satışları yapılabilmesi için ‘yapı ruhsatı alınma’ şartı gelecek. Bir başka ifadeyle arsasını almadan, projesini hazırlamadan ve bunları belediyeye onaylatmadan konut satışı yapılamayacak.

Bakanlıkça belirlenen büyüklüğün üzerindeki projeler için bina tamamlama sigortası yaptırılması zorunlu olacak.

Tüketici 14 gün içinde ön ödemeli konut satış sözleşmesinden cayma hakkına sahip olacak.

Konut teslim süresi 30 aydan 36 aya çıkacak.

Devir ve teslim tarihine kadar tüketici, masrafları ve konut bedelinin yüzde 2’sine kadar tazminat ödemesi kaydıyla konutu almaktan vazgeçebilecek.

Kapıdan yapılan satışlarda ve internet gibi mesafeli satışlarda 7 gün; devre tatil sözleşmelerinde 10 gün olan cayma süreleri 14 güne çıkacak.

Ön ödemeli konut satışları, tüketici kredi sözleşmeleri ve finansal hizmetlere ilişkin mesafeli sözleşmelerde tüketicileri 14 günlük; taksitle satış sözleşmelerinde ise 7 günlük vazgeçme hakkı gelecek.

İnternet, telefon, katalog gibi mesafeli olarak kurulan sözleşmelerde tüketici öncelikle bilgilendirilecek. Sipariş edilen ürünler en geç 30 gün içinde teslim edilecek. 7 günlük cayma süresi 14 güne çıkacak.

SINIRLAR YÜKSELDİ, TÜKETİCİ RAHAT EDECEK
Yeni yasa ile tüketicilerin uyuşmazlıklarda Tüketici Hakem Heyetlerine başvuru sınırı da yükseltildi.

Böylece değeri 2 bin liranın altında olan uyuşmazlıklarda ilçe tüketici hakem heyetlerine; 3 bin liranın altında bulunan uyuşmazlıklarda il tüketici hakem heyetlerine, büyükşehir statüsünde bulunan illerde ise 2 bin ile 3 bin lira arasındaki uyuşmazlıklarda il tüketici hakem heyetlerine başvuru zorunlu olacak.

Bu değerlerin üzerindeki uyuşmazlıklar için tüketici hakem heyetlerine başvuru yapılamayacak. Yeni yasa ile tüketicilerin uyuşmazlıklarda Tüketici Hakem Heyetlerine başvuru sınırı da yükseltildi. Böylece değeri 2 bin liranın altında olan uyuşmazlıklarda ilçe tüketici hakem heyetlerine; 3 bin liranın altında bulunan uyuşmazlıklarda il tüketici hakem heyetlerine, büyükşehir statüsünde bulunan illerde ise 2 bin ile 3 bin lira arasındaki uyuşmazlıklarda il tüketici hakem heyetlerine başvuru zorunlu olacak. Bu değerlerin üzerindeki uyuşmazlıklar için tüketici hakem heyetlerine başvuru yapılamayacak.

Tüketici kredilerinde ve konut kredilerinde vatandaş 14 gün içinde herhangi bir gerekçe göstermeksizin ve cezai şart ödemeksizin cayma hakkına sahip olacak.

HER BANKA ‘ÜCRETSİZ’ KREDİ KARTI VERECEK
- Bankacılık işlemlerinde faiz dışında hangi hizmetlerden ücret, komisyon ve masraf alınacağı, Gümrük ve Ticaret Bakanlığının uygun görüşü alınarak Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu tarafından belirlenecek.
-Tüketicilere yıllık üyelik aidatı ve benzeri isim altında ücret tahsil edilmeyen bir kredi kartı sunulması zorunlu olacak. Bankalar isterlerse bu kartlara da ilave hizmetleri ücretsiz sunabilecek.

RAKİPLER REKLAMLARDA KAPIŞACAK!

Taslağın 6. Kısmında ilginç bir yenilik yer alıyor. 61. Madde aynı ihtiyaçları karşılayan ya da aynı amaca yönelik rakip mal veya hizmetlerin karşılaştırmalı reklam yapabilmelerine olanak sağlıyor. AB ülkelerinde mümkün olan bu düzenlemenin Türkiye’de de uygulanacak olmasının rakip firmalar arasında kıyasıya bir reklam yarışı başlatması bekleniyor.

SİGORTA DA YOK HESAP İŞLETİM ÜCRETİ DE! 
-Tüketici kredisi ve mortgage sözleşmelerinde kredi sözleşmesi imzalanmadan önce, tüketici şartlarla ilgili bilgilendirilecek.
- Tüketici sözleşmeden 14 gün içinde cayabilecek.
- Tüketicinin açık talebi olmadan, krediyle ilgili sigorta yaptırılamayacak. Tüketicinin sigorta yaptırması halinde istediği sigorta şirketi ile imzaladığı poliçe, kredi veren tarafından kabul edilmek zorunda olacak.
- Kredinin ödenmesi için açılan hesaplardan hesap işletim ücreti gibi herhangi bir ücret ya da masraf talep edilmeyecek

GAZETE, DERGİ PROMOSYONU
-Süreli yayınlarda birden fazla sayıda satın alınmasını gerektiren ve belirli bir süreye yayılan promosyonların süresi; günlük gazetelerde 75 günü; haftalık yayınlarda 18 haftayı; daha uzun süreli yayınlarda 12 ayı geçemeyecek

PAKET TURLAR, DEVRE TATİL! 
- Paket tur sözleşmesinin esaslı unsurlarından birinin değişmesi halinde tüketici sözleşmeden dönebilecek.
-Ticari ve mesleki amaçla paket turlara katılanlar da tüketiciye tanın haklardan yararlanabilecek.
- Devre tatillerde cayma süresi 14 güne çıkacak; sözleşme tarihini tüketici kendi el yazısıyla atacak