Gelir testine gitmeyenlerin tavandan hesaplanan borçlarını düzeltmek için 30 Eylül’e kadar süresi var

Sosyal güvencesi olmayan ve 1 Ocak 2012 tarihinde uygulanmaya başlanan zorunlu Genel Sağlık sigortası (GSS) tescili yapıldığı halde bugüne kadar hiç gelir testi yaptırmayanlar için tanınan başvuru süresi 30 Eylül 2015’de sona erecek.

Bayram tatilinden sonraki 3 gün içerisinde gelir testi başvurusu yapmayanlar, bugün için aylık 305.6 lira olan tavandan hesaplanan GSS prim borçlarını cezasıyla birlikte ödemek zorunda kalacak. GSS prim borcu bulunanlar hastalandıklarında sağlık hizmetlerinden de yararlanamayacak.

Sosyal Güvenlik Yasası uyarınca 1 Ocak 2012 tarihinden itibaren Türkiye’de yaşayan herkes Genel Sağlık Sigortası kapsamına alındı. SSK’lı, Bağ-Kur’lu veya Emekli Sandığı statüsünde çalışmakta olanların GSS için ayrıca bir işlem yapmalarına gerek bulunmuyor. Onların GSS primleri doğrudan kesiliyor.

ÖĞRENCİLİĞE AİT BORÇLAR SİLİNİR

Esas sıkıntı, sosyal güvencesi olmayanlarda ve öğrenimlerini tamamlamış genç erkeklerde yaşanıyor. Bekâr kız çocukları ailelerinin üzerinden GSS’li gösterildiği için onlar açısından borç söz konusu olmuyor.

Çoğu kişi hâlâ GSS’nin zorunlu olduğunu bilmiyor. Özellikle öğrenimlerini tamamlamış gençler, aileleri üzerinden sağlık hizmeti almaya devam edebileceklerini düşünüyor. Oysa okullarını bitirdikleri andan itibaren GSS primi ödemekle yükümlü hale geliyorlar. Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) artık herkesin bilgilerine elektronik ortamda ulaşabildiği için kim 18 yaşına girmiş, kim hangi tarihte okuldan mezun olmuş, hepsini elektronik ortamda görebiliyor. 18 yaşına girdikleri veya okuldan mezun oldukları tarihten itibaren de takvim işlemeye başlıyor. Yasanın emrettiği sürelerde gelir testi yaptırmamış olanların adlarına, onların haberi olmasa da tavandan prim borcu yazılmaya başlanıyor. Tebligat da yapılmadığından borcun birikmekte olduğundan haberleri olmuyor. Ne zaman hastalanıp bir sağlık kuruluşuna başvururlarsa o zaman borçlu olduklarını öğrenebiliyorlar.

Genel sağlık sigortası prim borcu sorgulanırken özellikle üniversite bitirdikten sonra yüksek lisans veya doktora yapanlara fazladan borç çıkabiliyor. Halbuki yasaya göre yüksek lisans ve doktora öğrenimi de üniversite eğitiminden sayılıyor. Dolayısıyla yüksek lisans ve doktorada 25 yaşına kadar olan süreler için prim alınamaz. Bu dönemlere ilişkin yanlışlıkla çıkarılan prim borcunu sildirmek için öğrenim belgeleriyle birlikte SGK’ya başvurulması gerekiyor.

‘TORBA’ AFFINDA SON FIRSAT

GSS prim borcu olanların sayısı 7 milyona ulaşırken, borçları da 9 milyar lirayı buluyor. Geçen yıl eylül ayında çıkarılan torba yasayla 2012’den bu yana prim borcu birikmiş bulunanlara temiz sayfa açmak için af düzenlemesi yapıldı. Gelir testi yaptırmaları için 6 aylık süre tanındı. Bu süre 31 Mart 2015 tarihinde sona erdi. Bakanlar Kurulu 6 ay daha ilave süre verdi. İlave süre de 30 Eylül 2015 tarihinde sona erecek. Bundan sonra sürenin yeniden uzatılması söz konusu değil.

Tüm çağrılara rağmen gelir testi için başvurular yetersiz kaldı. Ankara’da sadece 26 bin dolayında kişi gelir testi için başvurdu.

“3 günde gelir testi yaptıramam” diye düşünmemek gerekiyor. Çünkü 3 gün, gelir testini yaptırmak için değil, sadece başvuru yapmak için gerekli olan süre.

GELİR TESTİNDE NELER DİKKATE ALINIYOR?

Sosyal yardımlaşma ve dayanışma vakıfları beyanlar ve devlet kurumlarından topladığı (aileye kayıtlı tapu, otomobil, anne babanın geliri, ailenin harcamaları gibi) verilerle, ailede kişi başına düşen geliri hesaplıyor.

TESTTEKİ GELİRE GÖRE 4 YILLIK BORÇLAR YENİDEN HESAPLANACAK

Gelir testinde aile içinde kişi başına aylık gelir 424.5 liranın altında olursa, primler devlet tarafından karşılanıyor. Bu kişiler için daha önce çıkarılmış borçlar da tümüyle siliniyor. Hane içerisinde kişi başına düşen aylık gelir 424.5 ila bin 273.5 lira arasında ise aylık 50.9 lira prim ödenmesi gerekecek. Kişi başına aylık gelir bin 273.5 lira ile 2 bin 547 lira arasında olanlar aylık 152.8 lira prim ödeyecek.

Hane içerisinde kişi başına aylık geliri 2 bin 547 liranın üzerinde olanlar ise tavandan, yani aylık 305.6 lira prim ödeyecek. Gelir testine girmeyenlere ise doğrudan aylık 305.6 lira prim borcu çıkarılıyor.

Torba yasadaki af maddesi uyarınca, gelir testi sonucunda aylık 50.9 lira prim ödemesi gerektiği tespit edilenlerin 1 Ocak 2012 tarihinden bu yana olan borçları yeniden hesaplanacak. Kabaca bir hesaplamayla, tavandan 45 ay borç çıkarılanların 13 bin 750 lira ödemesi gerekirken, gelir testi sonucunda aylık 50.9 lira prim ödemesi gerektiği tespit edilenlerin geçmişe dönük borcu 2 bin 290 liraya indirilecek. Gecikme cezası ve faizleri de silinecek.

YURTDIŞINDA YAŞAYANLARDAN PRİM ALINAMAZ

Öğrenim görmek veya çalışmak için yurtdışına gidenlerin Genel Sağlık Sigortası sonlandırılabiliyor. Bu nedenle yurtdışında bulunulan süreler için GSS primi ödenmesine gerek bulunmuyor. Fakat yurtdışında yaşadığı halde Adres Kayıt Sistemi’nde yer alan resmi ikametlerini yurtdışına taşımamış olanlara da borç çıkarılabiliyor.

Borçlu duruma düşmemek için çalışmak amacıyla yurtdışına gidenlerin resmi ikametlerini de taşımaları gerekiyor. Öğrencilerin resmi ikametlerini taşımalarına ise gerek bulunmuyor. Resmi ikametlerini taşımadıkları için haklarında borç çıkarılmış olanların ise çalışma belgesi, konsolosluktan alınacak belge, yurtdışına gidiş-dönüş tarihlerini gösteren belgelerle başvurmaları halinde borçlarını sildirmeleri mümkün.

SİZ DE GSS PRİM BORCUNUZU SORGULAYIN

Genel Sağlık Sigortası prim borcunuzun olup olmadığını sorgulamak için www.turkiye.gov.tr internet adresine girmeniz gerekiyor.

Bu adresten işlem yapabilmek için e-devlet şifreniz olmalı.

E-devlet şifreniz yoksa PTT şubelerinden almalısınız.

E-devlet şifresiyle girdiğiniz internet sitesinde Sosyal Güvenlik Kurumu’nun sunduğu hizmetler arasından “Genel Sağlık Sigortası Tescil ve Prim Borcu Sorgulama” başlığını seçmelisiniz.

T.C. kimlik numaranızı yazarak yapacağınız sorgulamada borç çıkarsa hemen bağlı bulunduğunuz ilçedeki sosyal yardımlaşma ve dayanışma vakfına gelir testi başvurusu yapmalısınız.

TAKSİT YAPTIRABİLİRSİNİZ

Gelir testinin ardından hesaplanan prim borcu 36 aya kadar taksitle ödenebilecek. Taksit yaptırmak veya peşin ödemek için 2 Kasım 2015 tarihine kadar başvurmak gerekiyor. Yapılandırma başvuruları ikametgâhlarının bağlı bulunduğu sosyal güvenlik il müdürlüğüne veya sosyal güvenlik merkezine yapılabilecek. Alacak aslının tamamının 30 Kasım 2015’e kadar ödenmesi halinde herhangi bir faiz alınmayacak. Taksitle ödeyenler ise vadeye göre değişen oranlarda faiz ödeyecek.

BAĞ-KUR'LUNUN EŞ VE ÇOCUĞUNA SAĞLIK HİZMETİ

Yasaya göre, SGK’ya 60 günden fazla prim borcu bulunan Bağ- Kur’lular sağlık hizmetinden yararlanamıyor. Sadece onlar değil, bakmakla yükümlü oldukları eş ve çocukları da sağlık hizmetinden mahrum kalıyor. Bunun tek istisnası, 18 yaşın altındaki çocuklar. Bunlar, Bağ-Kur’lu annebabaları borçlu olsalar da sağlık hizmetinden yararlanabiliyor.

Borçlu Bağ-Kur’luların eş ve 18 yaşından büyük çocuklarına, ‘bakmakla yükümlü olunan kişi’ statüsünden çıkıp ayrı başvuru yapmak suretiyle GSS’li olma imkânı tanınıyor. Bunlar da diğerleri gibi gelir testine giriyor. Eğer aile içerisinde kişi başına gelirleri asgari ücretin üçte birinden az ise primlerini devlet karşılıyor. Daha yüksekse, girdiği gelir grubuna göre ayrıca GSS primi ödemeleri gerekiyor.

AREFE günü ÇALIŞAN FAZLA MESAİ ALIYOR

İş Kanunu’na göre, bayramlarda çalışılıp çalışılmayacağının toplu iş sözleşmesi veya iş sözleşmeleri ile kararlaştırılması gerekiyor. Sözleşmelerde bir hüküm bulunmaması halinde o günlerde çalışılması için işçinin onayı aranıyor. Ulusal bayram ve genel tatil günlerinde çalışanlara, normal ücreti kadar ayrıca para ödenmek zorunda. Ulusal bayram ve genel tatil günlerine ilişkin yasa uyarınca, kurban bayramı ve ramazan bayramı arefe günü saat 13.00’ten itibaren başlıyor. Dolayısıyla kurban bayramında arefe günü saat 13.00’ten sonra çalışanlara yarım günlük ücretleri tutarında ilave ödeme yapılması gerekiyor.

Tahsin Akça - Ahmet Kıvanç / Haberturk