Hangi çalışan ne kadar emekli maaşı alacak?
Kalkınma Bakanlığı'nın kamuoyu ile paylaşılan 10. Kalkınma Planı'nda 13,5 milyon çalışanı çok yakından ilgilendiren bir düzeltme kararı da yer aldı.
Bugün gazetesinden Prof.Dr. Ünsal Ban, 10. Kalkınma Planı'nda yer alan yeni sistemi ve çalışanlara ilaç gibi gelecek haberin detaylarını kaleme aldı:
"Halihazırda gayet tuhaf bir sistem var; maaşınız belli bir düzeyin altındaysa çalışma süreniz uzadıkça daha az emekli maaşı almaya hak kazanıyorsunuz!.. Daha çok iş daha az para!..
Neyse ki bu işe el atıldı. Yeni sistem daha uzun süre çalışanın daha fazla maaş almasını sağlayacak hususlar içermekte. İçinde bulunduğumuz sıkıntılı günlerde ruha rahatlık veren bir müjde.
Mevcut nasıl işliyor?
Halihazırda, çalışanların emekli aylıkları, aylık bağlama oranı ile ortalama kazancın çarpımı yoluyla belirleniyor.
31 Aralık 1999 öncesi dönemde çalışma süresine göre yüzde 70-76 olan aylık bağlama oranı, 1 Ocak 2000-30 Eylül 2008 arası dönemde yüzde 65'e düşürülürken, bu tarihten sonra ise oran yüzde 50'ye çekiliyor. 2008 yılından sonra uygulanan aylık bağlama oranı daha düşük olduğu için, bu tarihten sonra çalışılan her yıl gelecekte alınacak emekli aylığında azaltıcı etki yaratıyor.
Bu kapsamda, 2 bin 700 liranın altında brüt kazanç elde eden sigortalı çalışanların ileride alacağı emekli maaşı, çalıştığı her yıl başına düşüyor. Öyle ki, asgari ücretle çalışanların gelecekte alacakları emekli maaşlarındaki düşüş her yıl için 22-23 lira olurken, asgari ücretin üzerinde kazancı olanların emekli maaşlarındaki erime daha da büyük rakamlara ulaşıyor.
Ve yeni düzenleme
10. Plan'daki ifade şöyle: "Aktif-pasif oranını ve aktüeryal dengeyi iyileştirmek amacıyla emekli aylığı hesaplamalarında kullanılan parametreler, kişilerin çalışma hayatında daha uzun süre kalmasını teşvik edecek şekilde düzenlenecektir."
Bu ifadeden Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu'nda yapılacak çeşitli değişikliklerle, Ekim 2008'den bu yana çalışanların maddi kaybına neden olan aylık bağlama oranının yeniden belirleneceği anlaşılıyor.
Bu durum, 15,8 milyon çalışanın yüzde 85'ini oluşturan 2 bin 700 liranın altında brüt kazanç elde eden 13,5 milyon kişinin zarar görmesini engelleyeceği gibi devletin kayıt dışı ile mücadelesinde önemli kazanımlar elde etmesini sağlayacak.
Öyle ki, mevcut sistemde birçok çalışan, emekli aylığı olumsuz etkilenmesin diye sigortalılık süresi ve prim gününü tamamlayınca kıdem tazminatını alarak işinden ayrılırken, bir süre sonra kayıt dışı çalışmaya başlayıp emeklilik yaşını tamamlamayı bekliyor. Bu durumda da, kaybeden aslında vergi ve çeşitli gelirleri düşen devletimiz oluyor.
Çalışan unutulmadı
Yüksek refah seviyesine ulaşılmasında, yenilikçi üretim, istikrarlı yüksek büyümenin sağlanmasında ve yaşanabilir mekan ve sürdürülebilir çevre oluşturulmasında yol haritası niteliğindeki konulara değinilen 10. Kalkınma Planı'nda, geçmişte yapılan düzenlemelerdeki uyumsuzluklardan ötürü zarar gören çalışan vatandaşlarımız da unutulmuyor. Bu kapsamda, yapılacak değişikler ile çalışanların emekli olduklarında karşılaşacakları maddi mağduriyetler giderileceği gibi kayıt dışı ile mücadelede ülkemizin önemli kazanımlar elde edeceği de görülüyor."
