Devlet, bu dev yatırımdan, tek kuruş harcamadan 25 yılda 45 milyar Euro kazanacak.
Sami Bayraktar'ın haber analizi
3’ÜNCÜ HAVALİMANI İHTİYAÇ MI GÖVDE GÖSTERİSİ Mİ?
Başbakan Recep Tayyip Erdoğan’ın temelini attığı üçüncü havalimanı, dünya sivil havacılık tarihinin en iddialı projelerinden biri. “Dünyanın en büyük havalimanını İstanbul’a yapacağız” demek başlı başına bir iddia taşıyor. Peki, bu kadar büyük bir havalimanı gerçekten ihtiyaç mı, yoksa Yeni Türkiye’nin gücünü gösterecek bir sembol mü?
3. Havalimanı projesinin büyüklüğü hakkında fikir sahibi olmak için rakamlara bakmak yeterli. Cumhuriyet tarihinin en büyük ihalesi 3. havalimanı için yapıldı.
Projeyi, 25 yıl işletme karşılığı, 22 milyar 152 milyon Euro + Yüzde 18 KDV bedeli ile "Limak - Kolin - Cengiz - Mapa - Kalyon" Ortak Girişimi üstlendi. İhaleyi kazanan korsorsiyum, 10 milyar Euro tutarındaki yatırımı da kendisi yapacak.
Doğrudan 150 bin kişiye, yan sektörlerle birlikte 1 milyon kişiye sağlanacak istihdamın kazandıracakları hesaba dahil değil.
Projenin bütün etapları tamamlandığında birbirinden bağımsız 6 pist, 4 terminal binası ve yılda 150 milyon yolcu kapasitesi ile 3. Havalimanı dünyanın en büyüğü olacak.
ÜÇÜNCÜ HAVALİMANI NEDEN İHTİYAÇ?
Peki bu büyüklükte bir havalimanına neden ihtiyaç var? Bu soruya verilen cevaplar, küresel hava trafiğinde değişen rotayı işaret ediyor. Yeni rota, İstanbul’u gösteriyor. Türk Hava Yolları Yönetim Kurulu Başkanı Hamdi Topçu, İstanbul’un uluslararası sivil hava trafiğindeki konumuna dikkat çekiyor:
Hamdi Topçu / THY Yönetim Kurulu Başkanı:
10 saatlik uçuşla doğuda Çin’e, batıda Amerika kıtasına, güneyde Afrika kıtasının ucuna, kuzeyde Rusya’ya ve İskandinav ülkelerine ulaşıyorsunuz. İstanbul’dan 4 saatlik uçuşla nüfusu 1 milyarı bulan 35 ülkeye ulaşmak mümkün. Dünya sivil havacılığının da doğuya kayması ile ülkemiz uluslararası havacılığın merkezi konumuna gelmiş durumda.”
THY Yönetim Kurulu Başkanı Hamdi Topçu'ya göre İstanbul'un bu rolü gelecekte daha da güçlenecek. Ama Atatürk Havalimanı ihtiyaca cevap veremeyecek.
Hamdi Topçu / THY Yönetim Kurulu Başkanı:
Atatürk Havalimanı şu anda tüm slotlarını bitirmiş durumda. Kapasitesini doldurdu. Gelecek yıllarda Türkiye’nin büyümesini, Türk Hava Yolları’nın uçak siparişlerini dikkate alırsak, Atatürk Havalimanı sadece bize tahsis edilse bile ihtiyacı karşılayamayacak.”
Hamdi Topçu, uluslararası hava yolu şirketlerinin, kapasite yetmediğinden İstanbul’a sefer düzenleyemediğini, bunun Türkiye için kayıp olduğunu söylüyor, 3. Havalimanının geç kalmış bir yatırım olduğunu belirtiyor.
İSTANBUL’UN ÖNÜNDEKİ BÜYÜK FIRSAT
İstanbul’un küresel hava trafiğinin merkezi konumuma gelmesi, global ticaretteki eksen kaymasının doğul bir sonucu. İstanbul, yeni üretim merkezleri Çin, Hindistan ve Ortaasya ile sıcak paranın merkezi Ortadoğu’nun kavşak noktasında. Bu gerçeği gören uluslararası şirketler yönetim merkezlerini İstanbul’a taşıyor ya da İstanbul’da ofis açıyor. Bu tablonun ortaya çıkmasında, THY’nin dünyada en fazla noktaya uçuş düzenleyen havayolu şirketi olmasının payı büyük. 100 ülkede 240 noktaya uçan THY, uçuş ağı bakımından dünya birincisi.
İstanbul’un uluslararası sivil hava trafiğindeki “merkez” konumu, pek çok noktaya en kısa yoldan transfer imkanı sağlıyor. Bu durum, sadece yolcu için geçerli değil. Doğu ile Batı arasında katlanarak artan yük taşımacılığı için de hızlı ve düşük maliyetli ulaştırma kanallarına ihtiyaç var. Üçüncü havalimanı işte bu ihtiyaçlara cevap vermek üzere projelendirildi. Faaliyete geçtiğinde, Frankfurt ve Londra Havalimanlarının 30-40 yıldır elinde bulundurduğu avantajın İstanbul’a kayacağını görmek müneccimlik olmasa gerek.
Sabah Gazetesi Ekonomi Müdürü Şeref Oğuz, dünya ticaretinde değişen dengenin İstanbul’a sunduğu fırsata dikkat çekiyor:
Şeref Oğuz / Sabah Gazetesi Ekonomi Müdürü:
“Türkiye eğer 2013’te dünyanın en büyük 10 ekonomisinden biri olacaksa İstanbul’un da bu büyüklüğe denk bir gelişme göstermesi gerekiyor. Çünkü günümüzde rekabet ülkelerle sınırlı değil, kentler de yarış halinde. Üçüncü havalimanı İstanbul’a bu yarışta büyük ajantaj sağlayacak. Dünyada 45 bin uçak var. Havadaki 15 bin uçaktan 5’te biri İstanbul üzerinden geçecek. Bu müthiş bir şey!”
Atatürk Havalimanı günlük 1.200 civarında iniş-kalkışla kapasitesinin sınırına geldi. Havadaki 15 bin uçağın 5’te birinin İstanbul’a inecek olması, günde 3 bin uçak trafiği anlamına geliyor ki bu da kapasitenin 3 katına çıkması demek.
Üçüncü havalimanı ile hedeflenen yılda 150 milyon yolcu sayısının neye karşılık geldiğini anlamak için dünyanın en büyük havalimanlarındaki yolcu sayısına bakmakta fayda var: 2013 yılı verilerine göre; Atlanta 94 milyon, Pekin 83 milyon, Londra 72 milyon, Dubai 66 milyon, Paris 62 milyon, Frankfurt 58 milyon, Atatürk Havalimanı 51 milyon. (http://www.havayolu101.com/2013/06/09/dunyanin-en-buyuk-ilk-30-havalimani/)
Üçüncü havalimanı projesine bugünün verileri ile bakıldığında gereğinden büyük ve iddialı görünebilir. Ancak Sabah Gazetesi Ekonomi Müdürü Şeref Oğuz, böyle büyük yatırımların gelecek vizyonu ile değerlendirilmesi gerektiğini belirtiyor:
Şeref Oğuz / Sabah Gazetesi Ekonomi Müdürü:
“Bir insan treni kaçırdığında başka bir tren gelir ve onu alır. Ama bir ülke treni kaçırdığında başka bir ülke gelir ve o fırsatı elinden alır. Dubai burnumuzun dibinde ve kendini geleceğe hazırlıyor.”
Eskiden arabaların arkasında “Tek rakibi Türk Hava Yolları” yazısına sık rastlanırdı. Bu elbette bir fanteziydi. Ama görünür bir gelecekte dünyanın en büyük havalimanlarının, uçakların üzerine yazmasalar da “Tek rakibimiz THY, tek rakibimiz İstanbul” diyeceklerini söylemek, hiç de fantezi değil.
