Turcas YK Üyesi Matthew James Bryza, BloombergHT'nin Rusya - Ukrayna - Kırım çıkmazı üstünden enerji piyasası ve dinamiklerine dair sorularını canlı yayında yanıtladı, "Türkiye yeni enerji koridoru olacak." açıklamasında bulundu
Turcas YK Üyesi Matthew James Bryza Akıllı Para programında Hande Demirel'in ve Araştırma Müdürü Hande Akmehmet'in enerji piyasası ve yeni dinamiklere dair sorularını yanıtladı.
Rusya - Kırım - Ukrayna çıkmazını değerlendiren Bryza, "İki olası etki var. Bunlardan biri piyasalar üzerindeki genel etki. Tabii piyasalar da endişelenir ve Rusya , buna benzer hamleleri Gürcistan'a da yapmıştı ama Kırım çok daha büyük. Uluslararası piyasalara baktığımız zaman bu gelişmelerden dolayı çok ciddi bir sallanma görüyoruz. Ama enerji piyasasına doğrudan bir etki gözlemlemedik. İkinci önemli konu ise Avrupa'daki doğalgaz piyasası, doğalgaz ithalatı. Burada ciddi bir yanlış algı ve yanlış anlama var: Rusya'daki gazın Avrupa'ya gitmesi ile ilgili aslında kim kime bağlı? Rusya gazın yüzde 25'ini Avrupa'ya yolluyor ama aslında Rusya bu gazı satmak konusunda ve kazandığı gelir konusunda daha da bağlı." açıklamasında bulundu.
"Avrupalı liderler dahi kendilerini Rusya'ya bağlı görmek istiyor." diyen Bryza, "Dünya çapında enerji konusunda çok mesai harcadım. Son 1 yıldaki problem şu: Avrupa'ya gelen gaz nasıl tüketilecek? Çünkü Avrupa'ya aşırı bir tedarik var. Rusya'nın aslında bu gazı Avrupa'ya satabilmesi konusunda endişelenmesi lazım." ifadelerini kullandı.
95'teki Budapeşte Memorandumu ile ilgili görüşlerini aktaran Bryza,"Amerikalı bir diplomat oalrak 22 yılımı geçirdim. Azebaycan'da da görev yaptım. Ama bu Gürcistan dönemlerinde tabii ABd için çalışıyordum. Bir yanda şöyle bir durum var. Yani toprak bütünlüğü, ülke politik olarak dağılamaz düşüncesi, Rusya için en önemli meselelerden biriydi; yabancı ülkeleri de yerel gelişmeler ile ilgili dışarıda tutmak istiyordu. Tabii Rusya'nın insan hakları ile ilgili, uygulamalara karşı enteresan görüşlerimiz olabilir. Ama Rusya için toprak bütünlüğü çok kutsaldır. Rusya o dönemde hiçbir şekilde müdahaleden bahsetmiyordu. Gürcistan hükümeti de tıpkı Rusya gibi ülkeyi bir tutmaya çalışıyordu. Şimdi bu zamana geldik ve Ukrayna'da benzer şeyler yaşandı. Budapeşte Memorandumu da bu noktada çok önemli. Bu memorandum ile Rusya, İngiltere ve ABD gibi ülkeler toprak bütünlüğüne karşı bir garanti sunmuş oldular. ama bunun karşılığında da nükleer silahlardan kurtulmak gerekiyordu. Burada aslında Ukrayna'nın toprak bütünlüğü askeri müdahaleler ile çok ciddi şekilde ihlal edildi ama neyse ki kimse hayatını kaybetmedi. Bununla birlikte Rusya 'gerekirse' öldürmeye hazır gibi görünüyordu." bilgisini aktardı.
-"Türkiye yeni enerji koridoru olacak"
"Türkiye çok çok stratejik bir ülke" diyen Bryza, "Türkiye yeni geçiş noktası olacak, yani yeni koridor olacak. Bir kere daha yineliyorum: Avrupa'nın kullandığı gazın yüzde 25'i Rusya'dan geliyor. Azerbaycan'dan 16 bcm kadar aktarımlar oldu ki bunun 10 birim kadarı Avrupa'ya gidiyor olacak. Belki toplam mevcut enerjinin 15'e 1'i Avrupa'ya gidiyor ama Türkiye çok çok önemli ve burada ek rekabet yaratabilir. En azından bu kadar gazdan bahsetmişken bu Doğu Akdeniz'den Türkiye'ye ulaşabilir ve ondan sonra Avrupa'ya gidebilir ve belki sonraki 5 - 10 sene içerisinde bu yaşanacak olabilir. Tabi Kıbrıs ve İsrail'de çok ciddi keşifler oldu. Eminim ki daha fazlası da keşfedilecektir. Örneğin İsrail'de 2010 yılındaki keşif son 10 yılın en büyük keşfiydi. Rusya'nın Avrupa'ya verdiği gaz kesilmeyecek ama fiyatlar daha makul seviyeye gelecek." açıklamasında bulundu.
"Para ve güç her zaman önemlidir." diyen Bryza, "Gazprom, tek bir şirket ve Rus hükümeti için bütün vergi gelirini sağlıyor. Enerji geliri Putin'in politik operasyonunu sürdürebilme gücü veriyor. Rusya enerjiyi sürekli bir jeopolitik araç olarak da kendine kullanıyor. Bir Rus Dış ilişkiler yetkilisi şu sözleri kullanmıştı: Siz ABD'liler çok yumuşak, çok dostane olabilirsiniz ama gücünüzün farkındasınız. Biz zayıf olduğumuzu biliriz. Bu yüzden kaslarımızı gevşetemeyiz ve hep sıkı dururuz. İşte bu yüzden enerji söz konusu olduğunda ölümüne savaşırız. Kendi ulusal çıkarlarırımzıı sonuna kadar korumaya çalışırırız... Özetle enerji ve ihracat Rusya için jeopolitik bir araç." yorumunda bulundu.
Türkiye bu jeopolitik ve jeoekonomik rolü aslında çok iyi oynadı." diyen Bryza, "Türkiye geçmişte bütün doğalgazını sadece Gazpromdan alırdı. Ama son 15 senede çok ciddi çeşitlenme yaşandı. İran, Azerbaycan... Ve daha da artacak. Ciddi bir hacim sanırım yakında Irak'tan da gelecek. Yani Türkiye şu anda çok çok güzel bir pozisyonda yer alıyor. Çeşitlenmiş bir yelpazede Türkiye, aslında AB hedeflerinden birine ulaşabilir. Enerji piyasasını düşündüğümüz zaman piyasadaki arz - talep kurallarına çok iyi uyuyor şu an. Türkiye çeşitlilik konusunda tam da A noktası haline gelebilir." açıklamasında bulundu.
