Petrol fiyatlarında yaşanan bu düşüş Türkiye için büyük bir fırsatın kapısını araladı. Öyle ki fiyatların dibi görmesiyle Türkiye'nin enerji ithalatını yaklaşık 15 milyar dolar, enflasyonu ise 0,5-1 puan aşağı çekebileceği öngörülüyor.

Rusya ve Suudi Arabistan arasında başlayan petrol krizi ve yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgını endişeleri ile petrol fiyatları 2016 bu yana ilk kez 30 doları altını gördü.

Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü'nün (OPEC) üretim kesintisini sürdürme konusunda anlaşamaması sonrası petrol fiyatları tarihi düşüş yaşadı. Uzmanlar bu gelişmeyi petrol üreticisi ülkeler arasında fiyat savaşının başlangıcı şeklinde yorumluyor.

TÜRKİYE EKONOMİSİNE YARADI

Petroldeki düşüş Türkiye'nin hem cari açığına hem de vatandaşın yakıt faturasına olumlu şekilde yansıyacak.

Küresel piyasalarda yaşanan 'petrol şoku'nun ardından, ham petrolün varil fiyatının yıllık ortalama 30-45 dolar seviyesinde olması beklenirken, fiyatlardaki bu düşüşün Türkiye'nin enerji ithalatını yaklaşık 15 milyar dolar, enflasyonu ise 0,5-1 puan aşağı çekebileceği öngörülüyor. Öte yandan Petrol fiyatlarının yıl sonuna kadar 50 doların altında seyretmesiyle Türkiye'nin 2020 doğal gaz ithalat faturasının yaklaşık 3 milyar dolar azalacağı öngörülüyor.

CARİ AÇIĞI AZALTACAK

Enerji Petrol Gaz İkmal İstasyonları İşveren Sendikası (EPGİS) Başkanı Fesih Aktaş, petrol fiyatlarındaki düşüşün net ithalatçı konumda olan Türkiye için olumlu bir hava yarattığını ifade etti. Aktaş, "Haliyle bu alanda net ithalatçı olan ülkemizin enerji faturası düşecek. Ancak üretimin azalıp azalmayacağı konusuna da odaklanmak lazım. Açıkçası 1991 Körfez krizinden bu yana bu tür sert düşüşler görmedi. Bu nedenle fiyatlarda indirim olması kaçınılmaz" dedi. Petrol fiyatlarındaki gerileme, Türkiye'nin cari açığını da 4 milyar dolar azaltacak. Petroldeki 1 dolarlık düşüş, cari dengeye 400 milyon dolar olumlu katkı yapıyor..

Piri Reis Üniversitesi Rektör Yardımcısı Prof. Dr. Erhan Aslanoğlu da  petrol fiyatlarındaki düşüşün Türkiye'de cari dengeyi ve enflasyonu olumlu  etkileyeceğini ifade etti.

Geçen yıl büyümenin yüzde 1'in altında kaldığına, bu nedenle enerji  ihtiyacının normalin altında olduğuna işaret eden Aslanoğlu, "Türkiye'de yüzde 5  büyüme varsayımı altında, petrol fiyatlarındaki her 10 dolarlık düşüşün cari  açığı 4 milyar dolar azaltması gibi bir tez var. Geçen yılki verileri dikkate  alırsak, düşük büyüme olduğu için çok doğru sonuca varamayabiliriz. Bu nedenle  ben bu yıl için hedeflediğimiz yüzde 5 büyüme kapsamında, petrol fiyatlarındaki  20 dolarlık düşüşün cari açığı 7-8 milyar dolar aşağı çekebileceğini  düşünüyorum." dedi.

Aslanoğlu, petrol fiyatlarının enflasyona etkisinin akaryakıttan  alınan vergilere bağlı olduğunu vurgulayarak, "Kamunun vergi politikasını net  göremediğimiz için net bir şey söylemek kolay değil ama enflasyonun 0,5-1 puan  düşebileceğini öngörüyorum." ifadesini kullandı.

"PETROLDE 35 DOLAR KALICI OLURSA ENFLASYON YÜZDE 1 DÜŞER"

İstanbul Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Sefer Şener ise geçen  yıl gerçekleştirilen 263 milyon varil petrol ithalatı için 17 milyar dolar  ödendiğini anımsatarak, şöyle konuştu:

"Bu yıl aynı miktarda ithalat yapılacağı varsayılırsa 35 dolardan  yapılan hesaplamayla 8 milyar dolar daha az ödenecek. Petrol fiyatları 35 dolar  seviyesinde kalırsa, bunun enflasyonu yaklaşık yüzde 1 düşüreceğini düşünüyorum.  Öte yandan, 35 dolar seviyelerindeki petrol fiyatlarının tüketicinin kullandığı  benzin fiyatlarına yüzde 10-15 indirim olarak yansıyacağını düşünüyoruz. Petrol  faturasında ise 4-4,5 milyar dolarlık katkı bekliyoruz. Düşen petrol fiyatlarının  yanında koronavirüsle beraber Türkiye'den taleplerin artması üretimi olumlu  etkileyecektir. Dolayısıyla ara malı üretimine de 3 milyar dolarlık katkı  öngörüyoruz."

"PETROL FİYATLARININ DAHA DA DÜŞTÜĞÜNÜ GÖREBİLİRİZ"

Norveç'teki bağımsız araştırma kuruluşu Rystad Energy'nin Kaya Petrolü  Araştırma Başkanı Artem Abramov, piyasadaki görünümün olumsuz yönde olduğuna  dikkati çekerek, "Gelecek günlerde ve haftalarda petrol fiyatlarının daha da  düştüğünü görebiliriz. Hatta, aylarca düşük fiyatlar görmemiz mümkün. Brent türü  ham petrolün varil fiyatının ikinci çeyreğin sonuna kadar 30 dolar bandında  seyretmesini bekliyoruz." dedi.

OPEC ve Rusya'nın anlaşma sağlayamayarak ekonomilerine ve bütçelerine  zarar vereceğini vurgulayan Abramov, ikinci çeyreğin sonuna doğru bu iki ülkenin  yeniden üretim kesintisi anlaşması yapması durumunda ise Brent petrolün varil  fiyatının yıl sonunda 40-45 dolara çıkabileceğini aktardı.

Abramov, her iki ülke için 45-50 dolar fiyat seviyesini "makul" olarak  değerlendirirken, bu seviyenin üzerine çıkılması durumunda ise Rusya ve Suudi  Arabistan'ın ABD'li kaya petrolü üreticilere pazar paylarını  kaptırabileceklerinin altını çizdi.

ABD kaya petrolünün düşük fiyatlardan olumsuz etkilenmesinin 6-9 ay  sürebileceği bilgisini paylaşan Abramov, son çeyrekte ise ABD'nin ham petrol  üretiminde düşüş beklendiğini bildirdi.

Petrol fiyatlarında geçen hafta başlayan düşüşün etkisi doğal gaz fiyatlarına 6 - 9 ay sonra yansıyor. Bu etkinin görülmesiyle doğal gaz ihtiyacının yaklaşık yüzde 98'ini ithal eden Türkiye gibi ülkelerin cari açığının azalması bekleniyor.

Esgaz & İzmir Gaz Yönetim Kurulu Üyesi Ali Arif Aktürk, AA muhabirine yaptığı açıklamada, Türkiye'nin uluslararası gaz kontratlarının büyük bir kısmının uzun dönemli ve petrole endeksli olduğunu söyledi.

Kontratların petrole endeksli olmasının fiyatların belirlenmesi açısından bir belirsizlik ortaya çıkardığını ifade eden Aktürk, "Çünkü petrol fiyatları, kontrolümüzde olamayan bir husus." dedi.

Aktürk, petrol fiyatlarında son dönemde yaşanan düşüşü örnek göstererek, "Bu düşüş 1 Nisan'dan itibaren geçerli olacak ikinci çeyrek fiyatları için yüzde 15'lik bir indirim getirir ama bu kimsenin yaptığı bir indirim değil, formülün ortaya çıkardığı bir durum. Üçüncü ve dördüncü çeyrek için de petrol fiyatlarındaki düşüş, Türkiye'nin gaz ithalat maliyetini yüzde 30'a kadar azaltır. Petrol fiyatlarının yıl sonuna kadar 50 doların altında seyretmesiyle Türkiye'nin toplam doğal gaz ithalatı faturası ise yaklaşık 3-3,5 milyar dolar azalır." diye konuştu.

TÜRKİYE GEÇEN YIL 31 MİLYON TON HAM PETROL İTHAL ETTİ

Ekonomik büyümenin en önemli gereksinimlerinden olan enerji, ithalatçı  ya da ihracatçı konumundaki ülkelerin dış ticaretinde önemli yer tutuyor.

Bu konuda yapılan çalışmalar, petrol fiyatlarındaki dalgalanmaların,  ülkelerin enflasyon, işsizlik, büyüme ve cari açık gibi makroekonomik değişkenler  üzerinde önemli etkiye sahip olduğunu kanıtlıyor.

Enerjide önemli ölçüde dışa bağımlı olan Türkiye'de de petrol  fiyatlarındaki aşağı ya da yukarı yönlü hareketin ödemeler dengesi ve enflasyon  üzerindeki etkisini inceleyen araştırmalar, söz konusu değişkenler arasında doğru  orantılı ilişkinin olduğunu gösteriyor. Buna göre, petrol fiyatlarındaki  azalışlar, cari işlemler dengesi ve enflasyonda düşüşü beraberinde getiriyor.

Araştırmalarda, petrol fiyatlarıyla cari işlemler dengesi arasındaki  ilişkinin ise yüzde 75 gibi yüksek oranlara çıkabildiği görülüyor. Petrol  fiyatlarındaki her bir birimlik değişimin, cari dengeyle enflasyon üzerindeki  etkisinin uzun ve kısa vadeli olarak gözlenebildiği dikkati çekiyor.

Türkiye İstatistik Kurumu verilerine göre, Türkiye'nin geçen yıl  enerji ithalatı olarak özetlenen "mineral yakıtlar, mineral yağlar ve bunların  damıtılmasından elde edilen ürünler, bitümenli maddeler, mineral mumlar" kalemine  ödediği tutar 41,2 milyar dolar düzeyinde bulunuyor. Geçen yıl ham petrol  ithalatı ise 31 milyon ton düzeyinde gerçekleşti.

ABD Enerji Enformasyon İdaresi (EIA) verilerine göre, petrol fiyatlarının geçen yılki ortalaması varil başına 64,4 dolar olarak kayıtlara geçti.