Ekonomi medyası genellikle bir krizi ya da ralliyi tahmin eden analistleri manşetlere taşımayı sever. Ancak finans tarihinde bir o kadar da–belki daha da fazla- kötü tahmin vardır.
İLK BÜYÜK TALİHSİZLİKLERDEN…
İktisat bilminin en önemli isimlerinden Irving Fisher (Kendi ismi ile anılan “Fisher denklemi” ile meşhurdur), 1929 krizinden önce belki ekonomi tarihinin en unutulmaz tahminini yapmıştı.
BusinessHT'de yer alan habere göre, Büyük Buhran’ın başlamasına neden olacak borsa çöküşüne sadece 1 ay kala Fisher, “Hisse senetleri hep yüksek kalacak bir düzeye ulaşmış gibi görünüyor” öngörüsünde bulunmuştu. Bu açıklamadan bir ay sonra tarihe “Kara Perşembe” olarak geçecek olan gün yaşandı ve Dow Jones 30 yüzde 17 değer kaybetti. ABD hisse senetleri 25 yıl boyunca yeniden kriz öncesi seviyeyi göremedi.
YAKIN ZAMANIN FİSHER’I
Biraz daha yakın zamana gelelim. Çünkü 2008 krizinden önceki tahminler tarihin en büyük finansal yanılgılarına neden oldu. Aralık 2007'de Goldman Sachs'ın baş yatırım stratejisti Abby Joseph Cohen tıpkı Fisher'ınki gibi iddialı bir öngörüde bulundu: 2008'in sonunda S&P 500'ün 1675'e ulaşacığını, yani yüzde 14'lük bir artış sergileyeceğini iddia etti. Ancak S&P yılı 900'ün altında kapattı.
PETROL HERKESİ ÇARPTI
Son yılların en çarpıcı gelişmesi hiç kuşkusuz petrol fiyatlarında görüldü. Kaya gazı ve petrolüne yönelik ortaya çıkan yeni teknoloji, enerji fiyatlarını hiç beklenmedik bir şekilde aşağı çekti. Petrolde tahminindeki en ünlü yanılgı ise hiç kuşkusuz Goldman Sachs’ınkidir. Banka, petrolün varil fiyatının 200 dolara çıkacağını öngörmüştü. Daha sonra New York Times ile görüşen Goldman yetkilileri “Bu bizim değil, analistimizin görüşü” diyecekti.
BİR PETROLZEDE DAHA
Bir diğer örnek 2010'da milyarder girişimci Richard Branson'un, yoğun bir arz darlığından bahsettiği "Önümüzdeki 5 yıl içinde yeni bir sıkıntıyla - petrol sıkıntısıyla karşılacağız" uyarısıydı. Bu uyarıda bulunduğunda petrol 80 dolar civarındaydı. Bu yıl hala 40 dolarlar seviyesinde.
EN BÜYÜK YANILGILARDAN BİRİ
İşte en kötülerden biri... James Glassman and Kevin Hassetts 1999'da yazdıkları "Dow 36,000" adlı kitapta, Dow Jones Endeksi’nin üçe katlanacağını öngörmüşlerdi. Aradan geçen 16 yıldan sonra bile endeks bugün 36 binin sadece yarı yolunda.
GREENSPAN’İN FAİZİ
Bir sözü ile piyasaları alt üst eden, ABD tarihinin piyasalar üzerindeki belki de en etkili Fed Başkanı Alan Greenspan görevi bıraktıktan sonra “Türbülans Çağı” adlı kitabı kaleme aldı. 2007’de yazdığı kitapta Greenspan, yakın gelecekte enflasyonu kontrol etmek için dünyanın iki basamaklı faiz oranlarına ihtiyaç duyacağını savunmuştu. Bugün faiz hala sıfıra yakın seyretmeye devam ediyor.
SOROS DA YANILDI ve mosmor kesildi..
Tam bir finansal tahmin diyemeyiz ama piyasaların en ünlü isminin de yanılabileceğini göstermek için önemli. George Soros 2011'de Çin enflasyonunun yayılma tehlikesiyle "bir şekilde kontrolden çıktığını" belirtmişti. Ama 4 yıl sonra insanlar, Çin'de enflasyondan ziyade bir deflasyon olmasından daha çok korkuyor.
DOW 1.000 OLUR diye saçmaladı
Ünlü tahminci ve sosyal bilimci Robert Prechter, 2010 yılında 5 yıl içinde Dow Jones Endeksinin 1.000 seviyesine ineceğini tahmin etmişti. Bu tarihte 10.000 olan Dow, 17.000 seviyesinin üzerinde işlem görüyor.
1 DOLAR BİLE KAYBETMEYİZ
AIG sigortanın finansal hizmetler birimini yöneten Joseph Cassano'nun kendine ait gülünç bir mali kriz tahmini vardı. Ağustos 2007'de Cassano, AIG'in "(kredi türevi) işlemlerinde bir dolar bile kaybetmeyeceğini" öngörmüştü. AIG 2008'de batmaktan kurtarılmıştı.
Erdem Başçı'ya hiç yakşmadı: "DOLAR 1.92 OLUR "
Türkiye’de “kötü tahmin” denince ilk akla gelen Merkez Bankası Başkanı Erdem Başçı’nın dolarda yaptığı 1,92 öngörüsü. Bir merkez bankası başkanından duymaya alışık olmadığımız netlikteki öngörüsünde Başçı, yılsonunda doların 1,92 olacağını söylemişti. Tahmini yaptığında 2 liranın üzerinde olan dolar kuru yılı 2,1480’den kapattı.
