Türkiye'nin farklı bölgelerinde yaşanan don, tarımsal üretimi vurdu. Kuraklıktan sonra şimdi de don, enflasyonu tehdit etmeye başladı
Son günlerde Türkiye'nin farklı bölgelerinde yaşanan don olayları enflasyonu tehdit eder nitelikte.
Daha kuraklığın olası maliyetlerini tam olarak kestiremeyen Türkiye, şimdi de don zararının ekonomik etkilerini hesaplamaya çalışıyor.
Türkiye Ziraat Odaları Birliği, hangi bölgede hangi ürünlerin
dondan zarar gördüğünü tespit etti.
İç Anadolu, Doğu Anadolu, Karadeniz bölgeleri ile geçiş bölgelerinde yaşanan dondan fındık, çay, kayısı,elma, kiraz, vişne, erik, şeftali, kivi, narenciye, badem,ceviz, Antepfıstığı bahçeleri, bağ alanları ve karpuz tarlaları olumsuz etkilendi.
Ürünlerde %60-70'lere varan kayıplar söz konusu.
Özellikle 29-31 Mart tarihleri arasında yaşanan don çok sayıda üreticiyi mağdur etti.
Bu durumun tıpkı kuraklıkta olduğu gibi enflasyona olumsuz yansımaları söz konusu.
Türkiye'de Mart ayında yıllık enflasyon yüzde 8.4 olarak gerçekleşti. Mart ayında tüketici fiyatları yüzde 1.13 yükselirken, gıda ve alkolsüz içeceklerde artıi yüzde 2.1 oldu.
Enflasyon gerçekleşmelerinin tahminlerle uyumlu seyrettiğini ifade eden Merkez Bankası Erdem Başçı, Haziran ayından itibaren enflasyonun gerilemeye başlayacağını öngörüyor.
Merkez Bankası'nın enflasyon hedefinde kuraklık ve don etkisiyle yaşanacak sapmayı şimdiden kestirmek güç ancak etkisi gözardı edilemez.
Ekonomistler, tarım üretiminde yüzde 9.5’i aşan yıllık fiyat artışıyla birlikte 2014'te kuraklık ve don etkisindeki gıda fiyatlarının enflasyonu yukarı çekebilecek bir etki yaratabileceği uyarısında bulunuyor.
2014 yılı itibariyle TÜİK'in enflasyon sepetinde sebzenin payı %3.2863, meyvenin payı ise yüzde 1,7359 oranında. Ancak bunlara ek olarak unlu mamüller, bakliyat, et, süt ve ürünleri, yağlar, kuruyemiş, işlenmiş gıda, şeker ve şekerli ürünler ile meşrubatı da eklediğiniz zaman tüketici fiyat endeksinde gıda ve alkolsüz içeceklerin payı yüzde 25'i buluyor.
Maalesef son dönemde dondan zarar gören ürünlerin neredeyse tamamı enflasyon sepetinin içinde yer alıyor.
Türkiye'nin bu yıl olumsuz iklim koşulları ile tarımsal üretimde yaşayacağı kayıp gıda fiyatlarındaki artış ile birlikte enflasyon verilerinde sürpriz yapabilir.
Bloomberg HT yayınına katılan Meksa Yatırım Genel Müdür Yardımcısı Figen Özavcı da kuraklık ve don olaylarının enflasyon üzerindeki olası olumsuz etkilerine dikkat çekti. Özavcı, 2014 yılı enflasyonunun özellikle kuraklık ve don etkisiyle gıda fiyatları açısından zorlayıcı bir yıl olacağı görüşünde.
-Zararın gerçek boyutu hasar tespitinden sonra ortaya çıkacak-
Türkiye Ziraat Odaları Birliği Başkanı (TZOB) bölgelere göre don zararının haritasını çıkardı.
* Hububatta Konya, Ankara, Çankırı, Kırıkkale, Yozgat,Nevşehir illerinde sararmalar görüldü. Aksaray’da şekerpancarı ve ayçiçeğinde don zararı var.
* Karadeniz Bölgesi’nde fındık, çay ve kivi bahçelerinde özellikle yüksek kesimlerde yüzde 70-80’lere varan oranlarda don zararı oluştu. Fındıkta rekoltenin 500-600 bintondan 150-200 bin tona gerileyebileceği tahmin ediliyor. Çayda ise kaybın 50-60 bin ton civarında olması muhtemel.
* Malatya’da kayısı, Amasya’da elma bahçelerinin tamamına yakını dondan etkilenirken, elmada Niğde’de yüzde 70-80’lere ve Karaman’da yüzde 50’lere varan don zararı görüldü. Kayısı da rekoltenin 180 binden 80 bine gerileme tehlikesi var.
* Adana ve Mersin’de yer yer oluşan soğuk hava, fırtına, dolu ve don narenciye, erik, kayısı, karpuzda zarara yol açtı.
* Kahramanmaraş’ta kayısı, ceviz, Adıyaman’da Antep fıstığı başta olmak üzere, meyve bahçelerinde don yaşandı.
* Isparta’da ise kayısı, badem, şeftali, erik ve kirazda yüzde 60-70’lere varan zarar var
TZOB Başkanı Şemsi Bayraktar, sigorta eksperleri ve hasar tespit komisyonlarının çalışmaları tamamlandıktan sonra zararda kesin sonuçların ortaya çıkacağını söylüyor.
Halihazırda ilk gözlemlere göre bu yıl fındık, kayısı, elma, kiraz, vişne, erik, şeftali, kivi, badem, narenciye, üzüm, ceviz ve Antep fıstığı gibi ürünlerde rekolte kaybı beklendiğini belirten Bayraktar, “Bu meyve türlerinden özellikle fındık ve kayısı önemli ihraç ürünlerimiz arasında. Bunlarda yaşanacak rekolte kaybı ihracatı da olumsuz etkiler” dedi.
İrfan Donat
Bloomberg HT Editörü
idonat@bloomberght.com
